Kilowatt’ın Kilosu Kaça?

KİLOWATT’IN KİLOSU KAÇA?

Güneş Enerjisi çatıda emekleme sürecine girmeden koşmaya başladı. Ve ne yazık ki, şu an en çok bu soru soruluyor?

1 kilo güneş santrali ne kadar?

Gelen teklifler yan yana diziliyor, kimi zaman alt toplam, çoğunlukla da 1kW birim fiyat kıyaslanıyor. Ortalama olarak konuşursak 600$/kW ile 700$/kW arasında geziniyor. (Daha uç fiyatlar duyuyoruz ama piyasa geneli bu şekilde)

Benim gibi detaycı çalışan meslektaşlarım ise, bu konuda ciddi zorlanmaktalar. Tamam, tecrübe, yaklaşık fiyatlar ama bu kadar çok detay olan bir işte, bu kadar kolay hesap yapılması ne kadar doğru acaba?

Bir GES Projesi Süreç ve Malzeme

Altyapı

Enerji Hattinin Temini (Jenerator vb.)

Foseptik/Su Tank Montaji ve WC Kurulumu

Konteynr Temini ve Montaji

Saha Temizliği/Dolgu/Tesviye

Telcit ve Kapi Montaji

Yol Yuzeyinin Hazirlanmasi ve Serilmesi

Solar Paneller

Güneş Paneli

Solar Panel Konstrüksiyon

Çelik Konstrüksiyon Malzemesi

Alüminyum Konstrüksiyon Malzemesi

İşcilik

Panel Tutucu (Clamp)

String Inverters

İnverterler

Data Logger

DC Kısımlar

PV1-F Solar Kablo (1×4 mm2)

Konnektör MC4

Kablo Tavası ve kapak

Sarf Malzemesi

Spiral Boru

Kutular ve bağlantı ekipmanları

AC ve OG İşleri

AC İşleri

Kablolar

Koruge Borular

Ana Dağıtım Panosu, Saha Toplama Panoları

Sarf Malzemeler

OG İşleri

Kablolar

Başlıklar

Transformatör

Hücreler

Yangın Koruma

Köşk

Topraklama Sistemi

Topraklama Çubuğu

Topraklama Şerit  (30×3,5 mm)

Topraklama Kablosu

Uzaktan Kontrol, İzleme ve Görüntüleme Sistemi

SCADA

Data Logger

İletişim Kablosu (LIYC vb)

İlave İşler

İzin başvuruları, Projelendirme ve Danışmanlık İşlemleri

AllRisk Sigorta

Gumrukleme Islemleri

Güvenlik

Nakliye

Personel Giderleri (Maaş,SGK)

Ulaşım/Konaklama/Yeme-İçme

Bu liste örnek bir sahanın ihtiyaç duyacağı malzemeleri içeriyor, ama proje bazlı eksiklikler kesinlikle mevcuttur. Şimdi biz, projesini çizmediğimiz, metrajlarını adetlerini bilmediğimiz bir iş ile ilgili kilo bazlı fiyat ile yola çıkabilir miyiz?

Bakın daha adet metraj diyorum, bunun teknik seçimleri marka ve modellerinden bahsetmedik.

Hadi gelin biraz bahsedelim, hatta arada fiyatlardan da konuşalım.

Panel;

Poly? Mono? Mono Perc?

60 hücre, 72 hücre?

Half cut, bifacial, sormaya devam edelim mi?

Poly seçtik diyelim, ortalama watt maliyeti 0,28$ civarında, yada mono 0,30$, diğerlerine geçmeden 1mW güç için ne kadar fark var ? 20.000$, değil mi, peki bu paneli nereden aldık, nereye gidecek? Neden mi? Çünkü bu değerli bir malzeme, taşırken mikro kırıklar, çatlaklar istenmez, tıra balık istifi dizilmez, yola çıktığı yer ile vardığı yer arasında bir nakliye bedeli olmalı.

Sorduğunuzu duyar gibi oluyorum, 1mW’ı kabaca 280.000$ olan malzeme nakil esnasında sigortalı olmalı elbette, bunu da bir yerlere yazmamız lazım sanki…

Hadi inverter, invertör, evirici seçelim. (Hangisini kullansak seçemedim de)

Merkezi yada string,

String ise gene sorular, kaç kW? Kaç mppt? Optimizer lazım mı ki? İyide bunun kw ‘ı kaçaydı?

Şimdi, 60kW bir cihaz olsa, 17 adet, 100kW olsa, 10 adet, +1 adet yedek alsak, bir dakika, ortam ısısına göre verim kaybını inceleyerek adet sayısını değişmek mi lazım? Ya da toplama panosu kullanımına göre giriş kablo ölçüsü mü önemli? (Toplama panosu, sonrasında ana toplama panosu ayrı bir teknik tartışma konusu girmiyorum, sahi onunda maliyeti vardı…)

Peki bunu nasıl izleyeceğiz? Bir markada 180$ data logger var, 450$ var, 1250$ var hangisi? Ne farkları var? İzledik tamam da, ne ürettiğini gördük, aslında ne üretmesi gerektiğini göremiyoruz.

Meteorolji  istasyonu, en azından bir ışım ölçer, rüzgar hızı, ortam ısısı, panel sıcaklığı sensörü lazım, e bunlar ne kadar ki? 400$ dan başladım, ya piranometre lazım olursa, sadece o , 2500$ dan fazla….

Hadi konstrüksiyon seçelim,

Çatı tipimize göre bir ürün belirledik diyelim, iyide her firmanın farklı çözümleri var, birde ekonomik adı altında daha az alüminyum kullanılan sistemler, ya da bağlantı detayları önemsememiş sistemler. İyi bir vida ile kötü vida arasında 10 kata yakın fiyat farkı olduğunu biliyor muydunuz? Klemp ya da sürgülü sistemler, hatta klempler arasında 3 kata yakın fiyat farkları olduğunu?

Peki çatınız kötü durumda ise, önce onu onarmanız gerektiğini? 25 yıl ekonomik ömürlü bir enerji üretim santralini üstüne kurduğunuz yapının ömrü 5 yıl önce zaten doldu ise, çatı onarım maliyeti öngördünüz mü?

275w poly panelden 3.636 adeti 1.000kW güç yapar ve adım atmaya yer bırakmadan dizerseniz kabaca 6.000m2 alanı kaplayabilir. (Doğrusu %80 boş alan bırakmak, yürüme yolları, müdahale bölgeleri ayırmak, bu durumda daha fazla alan lazım olacaktır)

Şimdi diyelim 6.000m2 olsun, bu alanda çatıda sorun çıkarsa, üste güneş paneli varken, arıza nasıl bulunur?

Biz konstrüksiyon maliyetine bakıyorduk, bak konu nereye geldi, aman yaz kW başına XXX$ geç değil miydi?

Kablolar, dc kablo oldukça önemli bir seçimdir, yazın panel altında 80 derece sıcaklık ölçmüşlüğümüz var, hatta 110 dereceleri görebilir diyorlar, her marka, her kablo olmaz, iyide hepsi aynı rakam değil ki? 1.000kW sisteme 15.000mt de kablo gider, 35.000mt de, hem markaya göre fiyat, hem projeye göre metraj değişirken, kablonun kilosunu kaçtan alalım?

Devam ederdim, ama sıkılırsınız diye durmaya karar verdim.

Tüm bu listeye fiyat vermek için sadece ortalama piyasa verilerini kullanmak hem EPC firmasını hem Yatırımcıyı ciddi rahatsız edecektir.

Gelin önce Yatırımcının gözünden bakalım.

Kırmızı şapkalı Yatırımcımız ormanda yaşayan ninesinin evinin üstüne Güneş Enerji Santrali kurdurmak için yola çıkmış, çantasında dolarları, bankasında kredibilitesi varmış. Düzeltiyorum, bunları EPC adına içimden demeliydim.

Yatırımcımız, 1.000kW gücünde bir çatı ges kurmak ister, gelen fiyatlara bakar, son moda, lacivert üstüne 5 busbar çizgili ürünler satan firma, anahtar teslim 642.283$ demiştir, diğer firmanın ekose desenli gene en son model, özellikle ona göre seçilmiş ürünler ile bezeli sistem ise 712.356$ dır. Bu şekilde 30 ayrı tasarımcıdan fiyat alan yatırımcımız, ekose desenli (mono perc) sistemi 630.000$, savaşa savaşa anlaşır.

Şimdi döndük EPC firmamıza, 30 firma arasında işi kapan, yatırımcıyı, pardon yatırımcıya yapacak olan firmamız, kW birim fiyattan işi almıştır. Proje yok, fizibilite yok, ödeme şekli belirsizdir, kavga döğüş %20 peşinatı kapar, hemen arkasından, panel gelince % şu kadar, %kablo çekilince % bu kadar diye tadından yenmez bir sözleşme yapar, 3 sayfa olsa yeterlidir.

Proje çizilmeye başlanır, bütçe sınırlıdır, copy paste teknolojisi ile sistem çizilir, hatır gönül teknolojisi ile her yere onaylatılır.

Sıra geldi alışverişe, anlaşılan panel 60 hücre mono perc 320W dır. İyide bu paneli oluşturan hiçbir malzeme net değildir ki, hemen en ucuzları ile bir panel siparişi verilir, panel 1000W/m2 ışınım altında 320W +/- 5watt olarak görür, süper hemen alınır. İyide sahada 1000W/m2 ışınım 25 derece gibi değerler ne zaman olur ki? O çok dert değildir zaten, üretim garantisi kim verebilir ki? Belki bu sene hava kapalıdır, zaten analiz programları da %5-10 eksik göstermez mi, oldu bitti maşallah.

İnvertör alalım, burada marka yazmıştık ama 3 alternatifli, üstelik her markanın eco serisi 1mppt li, dc buster olmayan 500V ta anca üretebilen serileri var, hem de ucuz hemen bundan alınır.

Bakın buraya kadar, Yatırımcının para kaybetmesi, hatta aslında kardan kaybetmesi konusu hakim, ama buradan sonrası mal ve can kaybı içerebilir +18 yaş diyerek devam ediyorum.

Boy profil pahalı, sadece bağlantı noktasına kısa profil atalım, aman paslanmaz yok bilmemne galvaniz, köşedeki hırdavatçıdan akıllı vida neyimize yetmiyor, alüminyum demir içerirmiş, 3 yıla paslanırmış, 3 yıla kim kala…..

İşte burası, panellerin çatından kopabileceği, şiddetli lodosta uçan 20 kg panelin aşağıdaki masum insanları öldürebileceği, çatıdan aşağıdaki elektrik panosuna sızan suyun kısa devre ile işletmeyi yakabileceği kısım.

Peki, ne yapmamız lazım? 3 yılda (Ticarethane elektrik kullanıcıları) geri dönebilen bir yatırımı yapmayalım mı?

Öncelikle yanınıza işi bilen bir uzman alın, bu uzmana iş vermeyin, parasını size danışmanlık yaparak kazansın. (Yada eski usul eşekten düşmüş bir arkadaşta az çok iş görebilir, diyenler yazıyı 5 kez baştan lütfen) Size gelen bilgileri sorun, araştırın, birkaç kişiden teyit alın.

Gelen kW birim fiyatları bütçe için kullanın, kredi için kullanın, Satınalma için, çağrı mektubunuz çıkıp, projeniz çizildikten sonra, proje keşfine göre, marka modelleride belirleyerek fiyat alın, ve EPC firmasının kar etmesi gerektiğini bilerek pazarlık edin. Unutmayın, kimse yoktan var edemez. Fiyat indirimi hırsızlık ile sonuçlanmasın istiyorsanız, şartname, kontrol, denetim üçlüsünden vazgeçmeyin.

Bol güneşli, sorunsuz yatırımlar ile dolu günler dileklerimle…

Cüneyt Selçuk Güngör
M.Elektrik Elektronik Müh.
Yenilenebilir Enerji Uzmanı
cuneyt@csgenerji.com
0216 606 13 10